این روزهای تئاترِ دور از پایتخت

به گزارش ایران تئاتر، اجرای تئاتر با وجود مشکلات و کمبودها هیچگاه در استان‌های کشور متوقف نشده و این روزها پررونق‌تر از همیشه است؛ به نظر می‌رسد که این اتفاق نوید روزهای روشنی برای هنر نمایش در جایی دور از پایتخت دارد. خرداد و تیر 1403 شاهد اجراهای زیادی در سراسر کشور بودیم که در گزارشی بخشی از آن‌ها را معرفی کردیم. در این مطلب پای صحبت تعدادی از کارگردان‌هایی که در گزارش به نامشان اشاره شده بود، نشستیم که در کنار دغدغه‌های همیشگی مبنی بر حمایت از تئاتر و مهیا شدن زیرساخت‌های لازم، می‌شد امیدواری به کار کردن در تئاتر را در میان صحبت‌هایشان شنید. کارگردانانی که در شهرستان‌ها با حداقل امکانات ممکن در تئاتر مانده‌اند و برای رونق آن از جان مایه می‌گذارند، کوتاه از تجربه آخرین اجرایشان گفتند:

مخاطب به دنبال ساده‌گویی است

نمایش «آجی و‌کول» نوشته اکبر شریعت و کارگردانی امین سیمین مرام از 9 تا 15 تیر در ارومیه روی صحنه رفت.

امین سیمین‌مرام درباره این نمایش توضیح داد: «داستان این نمایش که 8 بازیگر و 5 نفر عوامل پشت صحنه دارد، روایتگر ازدواج‌هایی است که به خاطر پول انجام‌شده و یا جوانانی که به امید درآمدهای کذایی دست به هر کاری زده و در آخر درمانده‌تر از گذشته می‌شوند.»

او افزود: «به علت اینکه کار با زبان ترکی اجرا می‌شود. در واقع کنسرت نمایشی با صدای پارسا سیمین‌مرام است که با استقبال مخاطبان مواجه شد و از روز سوم اجرا تمام سانس‌ها فروش رفت. به همین دلیل مسئولان اداره فرهنگ و ارشاد استان پیشنهاد کردند، بعد از محرم و صفر هم دو هفته اجرا داشته باشیم.»

این کارگردان با اشاره به اینکه مخاطب به دنبال ساده‌گویی است و از سخنان روشنفکری و نصیحت بیزار است، تصریح کرد: «مخاطب دوست دارد چند ساعتی که در سالن است، راحت باشد و هنر تئاتر، ذهن مشغول او را برای چند ساعت آرام کند، ازاین‌رو کارگردان تئاتر امروز وظیفه سنگینی دارد که با حفظ قوانین و اصول تئاتری، تماشاگر را از تئاتر بیزار نکند و راه زنده نگه‌داشتن تئاتر در فضای امروز که هزاران رسانه در اختیار مخاطب است، همگام شدن با مخاطب و فهم درست خواسته آن‌ها است. اگر چنین نباشد مخاطب تئاتر از بین رفته، این هنر زنده می‌میرد و به فراموشی سپرده خواهد شد.»  

 

هم‌نشینی روانشناسی و تئاتر

نمایش «مادر» نوشته فلوریان به کارگردانی یاسر پیمانی از 7تیر تا 7 خرداد در اصفهان روی صحنه رفت.

کارگردان این نمایش درباره اجرا توضیح داد: «این نمایش شامل ٤ کاراکتر و بازیگر بود و با حضور ٢٠ نفر از عوامل پشت صحنه به اجرا رسید که حدود ٢٠٠٠ تماشاگر داشت. این اثر روایت یک مادرِ تنها است که فضای تودرتو و انتزاعی و همچنین تکرار صحنه‌های آن، تماشاگر را تا پایان درگیر اتفاقات و رویدادهای صحنه نگه‌داشته و باعث دنبال کردن خط داستان می‌شود.»

پیمانی با اشاره به استقبال جامعه روانشناسی، مشاوران، اساتید و دانشجویان این رشته از نمایش «مادر» افزود: «اجرای تلفیقی تحت عنوان سایکو تئاتر یک شیوه اجرایی جدید در این اثر بود که توانست نمایش و روانشناسی را در کنار هم قرار دهد. به‌عنوان یک تئاتر کاربردی ،آموزه‌های علمی و روان‌شناختی را در قالب نمایش به اجرا رساند و تجربه درخشانی از آگاهی بخشی به‌واسطه هنر تئاتر و نمایش به وجود آورد.»

 

استفاده از شیوه اجرایی اپیک

نمایش «کاپوتاژ» نوشته کامران شهلایی و کارگردانی احسان جانمی با 5 بازیگر و 7 نفر عوامل پشت صحنه از 28 خرداد تا 14 تیر در اصفهان اجرا شد.

احسان جانمی درباره این نمایش گفت: «این نمایش صد و سیزدهمین اثر گروه تئاتر کاوش و درامی اجتماعی با لایه‌های طنز است و داستان دو خانواده را روایت می‌کند که دچار مشکلاتی می‌شوند. در روایت این قصه، تماشاگران با لحظاتی نفس‌گیر توأم با طنزی ظریف مواجه می‌شوند. در این نمایش از شیوه اجرایی اپیک استفاده کردم که مدرن‌تر از حالت کلاسیک و با بازی‌های رئالیستی بازیگران همراه است.»

 

تجربه خوشایند فروش اینترنتی بلیت

«ماندن در وضعیت سقوط» نوشته و کارگردانی جواد لاله‌دوست کاری از آموزشگاه آزاد هنرهای نمایشی فریاد از 30 خرداد تا 6 تیر در بندر انزلی اجرا شده است.

لاله‌دوست درباره مضمون این نمایش گفت: «ماندن در وضعیت سقوط» در ژانر معمایی و روانشناسی نوشته‌ شده است و شخصیتی به نام هستی را نشان می‌دهد که احساس می‌کند، فرد دیگری است و آدم‌هایی را می‌بیند که وجود ندارند. تعداد بازیگران این نمایش ۱۵ نفر ‌و عوامل پشت صحنه ۸ نفر است و در هشت شب اجرا، حدود 500 تماشاگر داشتیم. برای نخستین بار فروش بلیت به‌صورت اینترنتی را تجربه کردیم و بسیار راضی بودیم.»

 

جوان‌های اهل هنر، مخاطب تئاترند

نمایشنامه «آپرکات» نوشته محمدرضا قلی‌پور پیش‌ از این توسط نویسنده در تهران اجرا شده بود و این بار با تغییراتی به کارگردانی ماهان معصوم پور از 2 تا 12 تیر در بابلسر به صحنه رفت. در این نمایش ۴ بازیگر ایفای نقش کردند و 5 نفر به‌عنوان عوامل نمایش حضور دارند.

کارگردان این نمایش با اشاره به استقبال محدود از تئاتر در این شهر گفت: «در بابلسر استقبال از تئاتر بسیار کمتر از شهرستان‌های دیگر است. چراکه به دلیل کم بودن فعالیت‌های هنری، مردم عادی با این‌طور کارها آشنایی ندارند و اکثر مخاطب‌ها، جوان‌های اهل هنر هستند. در نتیجه فروش بلیت متوسط رو به پایین است اما تماشاگرانی که اجرا را دیدند، دوستش داشتند.»

معصوم پور افزود: «باید آثار بهتری در شهرستان تولید شود تا جوانانی که در فضای هنری فعال هستند و شرایط کار کردن خارج از شهرستان را ندارند، بتوانند تجربه خوب و کافی کسب کنند و در شهر خودشان فعال بمانند.»

 

شناسایی مخاطبان تازه تئاتر

نمایش «یک دختر یک سرباز» نوشته محمدرضا کوهستانی و کارگردانی و تهیه‌کنندگی مصطفی غلامی استادسرایی با 7 بازیگر و 16 نفر عوامل پشت صحنه از  24 خرداد تا 15 تیر در رشت اجرا شد.

غلامی استاد‌سرایی استقبال تماشاگران را قابل‌قبول دانست و گفت: «پس از فراگیری کرونا و تحت تأثیر قرار گرفتن اجراهای تئاتر پس از چند سال وقفه، بر آن شدیم تا اجرایی داشته باشیم، اما وقتی به صحنه برگشتیم، گویی سال‌های بسیار زیادی گذشته و ما با نسل جدیدی روبه‌رو هستیم که باید اول آن‌ها را شناخت و سپس به تولید پرداخت. در مواجه با این مخاطب ما تجربه عجیب و بسیار گرانبهایی کسب کردیم و امیدواریم که در اجراهای بعدی با چنین شناختی بتوانیم بیشتر و بهتر عمل کنیم.»

 

نمایشی مبتنی بر بدن و نور

نمایش «من ملاله هستم» به کارگردانی حوریا شایگان از9 تا 14 تیر در رشت روی صحنه رفت.

شایگان این نمایش را یک اجرای فیزیکال مبتنی بر بدن و تکمیل شده با نور و موسیقی معرفی کرد و گفت: «این اثر نمایشی روایتگر زندگی ملاله یوسف زی دختری اهل پاکستان است که برای تحصیل مبارزه کرد. نمایش ما دارای ۱۸ اجراگر است و بیش از ۱۲ نفر عوامل پشت صحنه دارد و باید بگویم استقبال فوق العاده تماشاگران منجر به تقویت روحیه گروه و بالا رفتن انرژی اجرا شد، به‌عنوان خالق اثر معتقدم تا زمانی که عشق به هنر وجود دارد، باید برای دیده شدن تلاش کرد، تمامی افراد گروه عاشقانه برای انتقال حس و مفهوم تلاش کردند و بیش از 800 نفر به تماشای نمایش نشسته‌اند.»

 

انتقال انرژی از مخاطب به گروه

«یک زندگی بهتر»، به کارگردانی سعید چگینی از 28 خرداد تا 14 تیر در آمفی‌تئاتر علامه رفیعی قزوین میزبان علاقه‌مندان شد.

سعید چگینی درباره مضمون این نمایش گفت: « این نمایش، یک تئاتر اجتماعی همراه با کمی فضای طنزآمیز است که تلاش یک خانواده را برای رسیدن به یک زندگی بهتر و  تقابل پدر خانواده از نسل قدیم، با فرزندان خود را نشان می‌دهد. این اجرا 5 بازیگر و 16 عوامل پشت صحنه دارد.»

او افزود: «هرچقدر که پیش رفتیم استقبال از نمایش بهتر شد و بازخورد اکثر مخاطبان هم مثبت بوده. به‌طورکلی وقتی مدت‌ها درگیر تمرین یک اثر نمایشی هستی و بعد از سختی‌ها و کش‌وقوس‌های فراوان، این کار به اجرا می‌رسد، حس به‌شدت لذت‌بخشی را تجربه می‌کنی . زمانی که مخاطب به سالن می‌آید تا حاصل زحمات ما را ببیند انرژی بسیار بالایی به من و گروهم منتقل می‌شود و در نتیجه ما همان انرژی را دوچندان به تماشاگر باز می‌گردانیم تا با رضایت کافی از سالن خارج شوند. امیدوارم روزی برسد که تئاتر به‌عنوان یک نیاز اصلی و اساسی برای مردم به شمار بیاید.»

 

دختران همه فن حریف

نمایش «حسنیه» به کارگردانی وفا طرفه از 2 تا 11 تیر در قم روی صحنه رفت. این نمایش 13 بازیگر و 5  نفر عوامل صحنه داشت.

وفا طرفه درباره گروهی که با آن این اجرا را روی صحنه برد، گفت: «ما گروهی هستیم که روی پای خودمان ایستاده‌ایم و سعی می‌کنیم بیشتر کارها را خودمان سروسامان بدهیم. از نظافت سالن اجرا و پشت صحنه گرفته تا زدن دکور و گریم و طراحی و دوخت لباس. دختران گروه ما همه فن حریف هستند و از بودن کنار یکدیگر لذت می‌برند و در نهایت این همکاری منجر به تولید اثری نمایشی می‌شود که شکر خدا با استقبال خوب مخاطبان مواجه شد.»

 

نمایشی مستقل با حضور دانشجویان تئاتر

«مجلس لیر خوانی» به کارگردانی ساینا عاجلی هنرمند شیرازی از 26 خرداد تا 16 تیر در پلاتو همایون صنعتی کرمان روی صحنه رفت.

کارگردان این نمایش، مخاطبان این اثر را افرادی دانست که جنگ ، جبر ایدئولوژیک، خشونت فیزیکی یا اشغال را همچون امور روزمره تجربه کردند و توضیح داد: «زمان و مکان کاراکترها با زمان و مکان تماشاگر ادغام می‌شود و شاه لیر معاصر ما را ارائه می‌کند. در این مجلس سعی بر این است تا با استفاده از ظرفیت‌های گوناگون و متفاوت نمایش ایرانی ، فضایی آشنا برای مخاطب ایجاد شود که به‌طور خاص نتوان گفت این نمایش تخت حوضی، پرده‌خوانی یا ... بوده است. همه بازیگران این اجرا زن هستند و چهار نفر آن‌ها به‌عنوان مردپوش نقش خود را به‌صورت کمیک ایفا می‌کنند. این نمایش به‌طورکلی 9 بازیگر ، سه نفر گروه موسیقی و 4 نفر عوامل صحنه دارد.»

این کارگردان جوان گفت:« این اثر سال گذشته در بخش دانشجویی جشنواره فجر حضور داشت، اما بهتر بود اگر جشنواره تئاتر دانشگاهی برای چنین انرژی‌ها و فکر‌های جدید دانشجویان دوباره فعال شده و شکاف تئاتر دانشگاهی مرکز و شهرستان‌ها کم‌تر می‌شد. «مجلس لیر خوانی» حالا هم توسط گروهی از دانشجویان تئاتر به‌طور مستقل در کرمان به روی صحنه می‌رود و با توجه به غیر بومی بودن گروه در کرمان ، با استقبال خوبی مواجه شده است.»

 

اجرایی که نویسنده ندارد

نمایش «وراجی» به کارگردانی مریم ترشیزی از 31 خرداد تا 16 تیر در کرمان اجرا شد و داستان دختری است که در حسرت اجرا روی صحنه نمایش، کاراکترهای مختلف ادبیات دراماتیک را در ذهن خود بازی می‌کند. ۱۹ بازیگر نوجوان و جوان در این نمایش بازی می‌کنند و درمجموع در این گروه ۴۰ نفر همکاری دارند.

مریم ترشیزی کارگردان این نمایش گفت: «سالن برای اجرای نمایش «وراجی» بازسازی‌شده است و هرچند ظرفیت تماشاچی ما محدود است اما سالن ما نه‌تنها هر شب پر بوده بلکه تا پنجاه نفر خارج از ظرفیت هم داشته‌ایم. استقبال تماشاگران فوق‌العاده عالی بوده خصوصاً خانم‌ها. ما تماشاگرانی داریم که دو تا سه بار نمایش را دیده‌اند. درمجموع حدوداً در چهارده شب ۵۰۰ تماشاگر داشته‌ایم.»

او افزود: «این اجرا نویسنده ندارد چون از نمایشنامه‌های پرومته در زنجیر، مده‌آ، خانه برنارد آلبا، مرغ دریایی، مرگ یزگرد و مکبث الهام گرفته است و تصمیم برای تمرین این نمایش با هنرجویان و دانشجویان رشته تئاتر با سبک و روش غیرمتعارف در سالنی تازه احیاشده، برایم ریسک بزرگی بود. اما با حمایت گروه اورس و تلاش گروهم، نمایشی در سبک سوررئالیسم بر مبنای خواب و رویا، با تیم پرتعداد بازیگری روی صحنه بردیم.»

 

اجرایی با بازیگران تازه‌کار

نمایش «کمدی ارتفاعات» به کارگردانی احسان زین‌الدینی از29 خرداد تا 8 تیر در کرمانشاه اجرا شد و 7 بازیگر و 8 عوامل پشت صحنه داشت.

کارگردان این نمایش از استقبال خوب تماشاگران خبر داد و گفت: «خوشبختانه نسبت به این‌که مدارس و دانشگاه‌ها هم تعطیل بود، توانستیم حدود ۵۰۰ تماشاگر داشته باشیم. خدا را شکر می‌کنم که در این نمایش  برخلاف دیگر آثارم، از بازیگران باتجربه استفاده نکردم و چهار بازیگر که اولین اجرایشان بود را روی صحنه بردم  که این کار بسیار حس خوبی برایم داشت . امیدوارم مسئولان از این نمایش‌ها حمایت کنند تا هنرمندان مظلوم تئاتر بتوانند، آثار باکیفیت‌تری را تولید کرده و به اجرا برسانند.»

 

کمبود نور هم مانع اجرا نشد

«استوار نادر وظیفه‌شناس» از 9 تا 18 تیر به کارگردانی مهرنوش محمدی در کرمانشاه میزبان تماشاگران بود.

مهرنوش محمدی گفت: «متن این نمایشنامه به قلم هواس پلوک از پیشکسوتان تئاتر کرمانشاه است و موضوع آن اجتماعی و در اعتراض به کودک آزاری است. 7 بازیگر و 11 نفر عوامل پشت صحنه در این نمایش حضور دارد. به‌طور میانگین روزی ۵۰ نفر به تماشای این نمایش نشستند و با وجود کمبودهایی مثل نبودن نور کافی در پلاتو به یاری گروه پرانرژی‌ام و همراهی تماشاگران فهیم، روزهای خوبی رقم خورد و ای‌کاش مسئولان از گروه‌های اجرایی حمایت مالی می‌کردند تا کارگردانان دغدغه کمتری برای اجرا داشته باشند.»

 

۲۰۰۰ تماشاگر برای سه بازیگر

نمایش « پیتزا قورمه‌سبزی» به کارگردانی رضا روان از 19 خرداد تا 7 تیر در همدان اجراشده است.

کارگردان این نمایش درباره داستان آن توضیح داد: «قصه ما درباره دو آشپز هست که به دلیل آشپزی با کیفیت از رستوران‌هایی که مشغول کار بودند، اخراج شده‌اند و در نهایت تصمیم می‌گیرند رستوران خیابانی افتتاح کنند. 3 بازیگر و 7 عوامل اجرایی این گروه 2000 تماشاگر را به سالن نمایش کشاند و تجربه خوبی با سایت فروش اینترنتی بلیت داشتیم که امیدواریم با گسترده‌تر شدن تبلیغات مجازی فروش بلیت از این هم بهتر شود.»

 

تغییر ذائقه تماشاگر

نمایش «داستان عامه‌پسند» به کارگردانی کیانوش بهروز پور از 19 خرداد تا 7 تیر در همدان به صحنه رفت که این نمایش 3 بازیگر دارد و 5 نفر عوامل پشت صحنه آن هستند.

بهروز پور با اشاره به اینکه سال‌هاست استقبال تماشاگران از نمایش‌های غیر کودک و طنز کم شده، گفت: «ذائقه تماشاگران به‌طرف نمایش‌های شاد تغییر کرده و در سایر نمایش‌ها متأسفانه باید از چهره‌های معروف و سلبریتی استفاده کنیم تا اقبال داشته باشد. ما کلاً ۱۰ اجرا داشتیم که حدود ۶۰۰ نفر تماشاگر نمایش ما را دیدند و از این فرصت می‌خواهم استفاده کنم و بگویم تئاتر فقط جشنواره و موضوعات و مضامین سفارشی نیست، لطفاً از اجراهای عمومی با موضوع آزاد هم حمایت کنید.»